سنگ های آهن دار (2)
سازندهای آهن دار نواری (Banded Iron-Formations (BIFs)) با سن پروتروزوییک معمولا رسوباتی ضخیم بوده که گسترش جانبی زیادی دارند و دارای لامینه بندیهای متشکل از چرت و آهن می باشد. سنگهای آهنی فانروزوییک عمدتا توالیهای نازک با گسترش ناحیه ای محدود دارند و همراه با رسوبات دریایی هستند. بسیاری از این سنگهای، آهنی االیتی هستند و ااییدها می توانند متشکل از هماتیت ( قرمز)، برترین یا شاموزیت ( سبز)، گوتیت ( قهوه ای) و به ندرت مگنتیت ( سیاه) باشند.
معمولا دو منشاء برای آهن در سنگهای آهن دار در نظر گرفته شده است:
هوازدگی قاره ای و همزمانی با پدیده ی آتشفشانی.
هوازدگی قاره ای هوازدگی شدید در آب و هوای گرم و مرطوب، آهن را از کانی های مافیک و کانیهای سنگین سنگهای آذرین جدا کرده و آبهای زیر زمینی غنی از آهن و خاکهای لاتریتی را تولید می کند.
پدیده ی آتشفشانی آهن از گازهای متصاعد شده ی هیدروترمالی و هوازدگی زیر دریایی توده های بیرونی تامین می شود. هوازدگی قاره ای در حال حاضر به عنوان منشاء آهن در نظر گرفته می شود.
تئوری تشکیل سازندهای آهن دار نواری:
فرض می شود که جو اولیه زمین اکسیژن کمی داشته یا فاقد هر گونه اکسیژن آزادی بوده است. علاوه بر این سنگهای پروتروزوییکی که در سطح زمین رخنمون داشته اند، دارای مقادیر بالایی از آهن بوده اند که بر اثر تخریب و فرسایش بر روی زمین منتشر شده اند. از آنجا که هیچ اکسیژنی برای ترکیب با آهن وجود نداشته است، به صورت یونهای آهن وارد اقیانوس شده است. در همین زمان، جلبکهای سبز آبی فتوسنتز کننده، شروع به تکثیر در نزدیک آبهای سطحی کرده اند. همانطور که جلبکها O2 را به عنوان یک محصول زائدِ ناشی از فتوسنتز تولید کرده اند، ترکیب اکسیژن آزاد با یونهای آهن، یک اکسید به شکل مگنتیت (Fe3o4 ) را خلق کرده است. این شرایط باعث تمیز شدن محیط جلبکی می شود. همانگونه که زیست¬توده فراتر از ظرفیت آهن موجود، جهت خنثی سازی O2 زائد گسترش یافته است، میزان اکسیژن دریا تا سطوح سمی بالا رفته است. این فرآیند باعث انقراض بزرگ جلبکها شده است و منجر به تجمع لایه ی سیلیسی فقیر از آهن در کف دریا شده است. با گذشت زمان و تجمع و پایداری مجدد جلبکها، یک لایه ی جدید غنی از آهن شروع به تشکیل کرده است. متاسفانه جلبکها هوشیار نبوده و دوباره فراتر از ظرفیت یونهای آهن برای تمیز کردن مواد زائد تکثیر شده اند و این چرخه مرتب تکرار شده است.
یک نوع متفاوت از سنگ آهن، نوعی است که دانه های آهن، بخصوص مگنتیت، توسط موج و جریان در لامینه ها و لایه ها تجمع پیدا کرده است. این رسوبات پلاسر نام دارد و عموما در ماسه سنگها و کنگلومراهایی که در محیطهای رودخانه ای و خطوط ساحلی نهشته شده اند، تجمع می یابد. آنها به سادگی از طریق لامینه های سیاهی که ناشی از دانه های خوب جور شده هستند، شناسایی می شوند. کانیهای آهن دار سیدریتی و پیریتی به شکل ندول در طی دیاژنز زود هنگام در گلسنگها و سنگ شناسیهای دیگر نیز تشکیل می شوند. سیدریت کانی مخصوص گلهای آب لب شور و پیریت مخصوص گلهای دریایی می باشد. بخش بیرونی ندولهای سیدریتی معمولا در اثر هوازدگی قهوه ای می شود اما بخش داخلی آنها به رنگ خاکستری فولادی می باشد. آنها در توالیهای زغالی، به خصوص در خاکهای زیر ذغال فراوانند.
ندولهای آهن و منگنز و قشرهای حاصل از بیوکلاستها و لیتوکلاستها در سنگهای آهکی و گلسنگهای پلاژیک نیز ایجاد می شود. به طور کلی آنها در کف دریاها در مناطقی که جریانها قدرت بالایی دارند شکل می گیرند. تجمع آهن - منگنز ممکن است بر روی سطوح زمین سخت در سنگهای آهکی پلاژیک ایجاد شود.
نظر کاربران :
نظر خود را ثبت کنید
برای ثبت پیام باید وارد حساب کاربری خود شوید.